Belgelerle İnegöl´de İktisadi hayat sergisinde sergilenen belgede, İnegöl´de ilk grev ve lokavt Cerrah´ta yaşanmış.
Belge kayıtlarına göre; Cerrah ve Yenice-i Gayri Müslim köyleri tamamen Ermeni nüfustan müteşekkildi. Cerrah´ta 7, Yenice´de 3 adet ipek fabrikası ve buralarda çalışan birçok amele mevcuttu. İkinci Meşrutiyet´in ilanından sonraki kısmi hürriyet ortamında kurulan Sosyalist Hınçakyan Cemiyeti bir şubesini de Cerrah´ta açmıştı. Bu cemiyetin propagandistlerinden Setrak, düzenlediği mitinglerde işçilerin greve gitmelerini önerdikçe Cerrah ve Yenice´nin Ermeni fabrikatörleri ile bu cemiyet arasında ihtilaf başladı. Cerrahlı fabrikatörler Manuk Ağa, Heci Kigork, Heci Simon ve oğulları Misak, Haçik ağalar ile işçiler arasındaki geçimsizlik asayişi ihlal eder hale geldi.
ŞİDDET UYGULANMAYA BAŞLADI
Kayıtlara göre 1910 yıllarında işçiler ile işverenler arasında şiddetli geçimsizlik sonucunda şiddet uygulanmaya başlanmış. Kayıtlara göre geçimsizlik sonucu; işçiler fabrikatörlere saldırdı, onlar da adamlarıyla cemiyet üyelerini darp ederek grev tehdidine karşı bir anlamda lokavt ilanıyla fabrikaları kapattılar. İşçiler İnegöl Hükümet Konağı önüne yürüyerek İstanbul´da çeşitli merkezlere protesto telgrafları çektiler. Dâhiliye Nezareti yakından takip ettiği olayların büyümesini önlemek için gerekli tedbirleri aldırdı. İnegöl´ün iktisadi tarihindeki ilk işçi eylemleri, birkaç ay sürdükten sonra, Sosyalist Hınçakyan Cemiyeti üyesi Setrak ve arkadaşlarının tutuklanarak mahkemeye sevk edilmesi, fabrikatörlerin de fabrikalarını üretime başlatması ile sona erdirildi.
Haber ve Fotoğraf: Onurhan BAYRAKTAR
