Ramazan orucu, ramazan ayında tutulduğundan ve ramazan ayı da ay takvimine göre her sene değiştiğinden, oruca başlayabilmek için öncelikle, ramazan ayının başladığını tesbit etmek gerekmektedir. Peygamberimiz "Hilali (ramazan hilali) görünce oruca başlayınız ve hilali (şevval hilali) görünce bayram ediniz. Hava bulutlu olursa içinde bulunduğunuz ayı otuza tamamlayınız" buyurmuştur (Buhari, “Savm”, 5, 11; Müslim, “Sıyam”, 3-4, 7-10). Bir başka hadiste de "Hilali görmedikçe başlamayınız, hilali görmedikçe bayram etmeyiniz. Hava bulutlu olur da hilali göremeyecek olursanız, ayı otuza tamamlayın" (Buhari, “Savm”, 11) buyurulmuştur. Bunun için şaban ayının 29. gününden itibaren hilali görme araştırmaları yapmak gerekmiştir. Aynı şekilde, ramazan ayının çıkıp şevval ayının girdiğini anlamak, dolayısıyla bayram günü oruç tutmuş olmamak için bu defa ramazanın 29. gününden itibaren hilal gözetlenir ve görülmeye çalışılır. Şaban ayının yirmi dokuzunda hava bulutlu olur da ay görülemezse, kameri aylar bazan 29 bazan 30 çektiğinden, Peygamberimiz’in direktifi doğrultusunda şaban ayının otuz çektiği farzedilerek ona göre davranmak gerekir.
Bir hadislerinde Peygamberimiz "Biz ümmi bir toplumuz; hesap ve okuma yazma bilmeyiz. Şunu biliriz ki ay, ya 29 ya 30'dur" (Buhari, “Savm”,11,13; Müslim, “Sıyam”, 15; Ebu Davud, “Savm”, 4) buyurmuştur.
Rivayet edildiğine göre Peygamberimiz hilali gördüğü vakit ramazanın bereketli ve huzurlu geçmesi için dua ederdi.
a) Hilalin Görülme Vakti
Hem güneş battıktan sonra daha kolay görüleceği, hem de hesabın netleşeceği düşüncesinden dolayı alimlerin büyük çoğunluğu hilalin gündüz değil, güneş battıktan sonra görülmesine itibar edileceğini söylemişlerdir. Ebu Hanife, İmam Muhammed, bir sonraki geceye ait olma ihtimalinden dolayı, zeval vaktinden önce veya sonra olmasına bakmaksızın, gündüzün görülen hilal ile ramazan orucuna başlanamayacağı gibi ramazan orucunun bittiğine de hükmedilemeyeceği görüşündedir. Diğer mezheplerin görüşü de bu yöndedir. Ebu Yusuf ise zevalden sonra görülecek hilali sonraki geceye; zevalden önce görülecek hilali ise, iki gecelik olmayan hilalin zevalden önce görülemeyeceğine ilişkin cari tecrübi bilgiye dayanarak, önceki geceye ait saymıştır. (Devam edecek)
